Oraj Nedir?

Oraj, atmosferde meydana gelen şiddetli konvektif hava olayıdır. Meteoroloji bilimine göre oraj, kümülonimbus (Cb) bulutları içerisinde gelişen, yıldırım, şimşek, gök gürültüsü, sağanak yağış, dolu ve şiddetli rüzgar gibi olayların bir arada görüldüğü sistemlerdir.

Orajın oluşabilmesi için üç temel şart gerekir:

• Yeterli miktarda nem,
• Atmosferde kararsızlık,
• Yükselme mekanizması (örneğin sıcak hava yükselmesi).

Oraj sırasında atmosferin alt ve üst katmanları arasında yoğun sıcaklık ve nem farkı oluşur. Bu fark, dikey hava hareketlerini artırır. Bu hareketler sonucunda kümülonimbus bulutları hızla büyür ve içerisinde elektriksel yük birikir. Elektriksel yük boşalması şimşek ve yıldırımı meydana getirir.

Oraj genellikle yaz aylarında ve öğleden sonra saatlerinde daha sık oluşur. Fakat tüm yıl boyunca, özellikle ani hava değişimlerinin yaşandığı dönemlerde görülebilir.

Oraj Uçaklar İçin Tehlikeli midir?

Oraj, hava taşımacılığı için tehlikeli meteorolojik olaylar arasında yer alır. Uçuş emniyeti açısından risk oluşturabilecek unsurlar şunlardır:

1.Türbülans

Oraj bulutları içinde güçlü dikey hava akımları bulunur. Yukarı ve aşağı yönlü bu akımlar şiddetli türbülansa neden olur. Türbülans, uçakta ani irtifa değişikliklerine ve sarsıntılara yol açar.

2.Yıldırım

Kümülonimbus bulutları yoğun elektrik yükü taşır. Uçaklar yıldırıma karşı dayanıklı tasarlansa da yıldırım çarpması elektronik sistemleri geçici olarak etkileyebilir.

3.Dolu

Oraj bulutları içinde büyüyen buz kristalleri doluya dönüşebilir. Dolu, uçağın gövdesinde, kanatlarda ve motorlarda yapısal hasara yol açabilir.

4.Wind Shear ve Microburst

Oraj sırasında ani ve kuvvetli rüzgar değişimleri oluşur. Wind shear, rüzgar hız ve yönündeki ani değişimi ifade eder. Microburst, ani ve güçlü aşağı yönlü hava akımıdır. Özellikle iniş ve kalkış sırasında uçuş güvenliğini tehlikeye sokar.

5.Görüş Mesafesi Düşüşü

Yoğun yağış, bulut ve dolu nedeniyle pilotun görüş mesafesi azalır. Bu durum özellikle alçalma ve yaklaşma fazlarında risk oluşturur.

Önlemler ve Uygulamalar

• Meteorolojik analiz: Uçuş planlaması aşamasında oraj riski değerlendirilir.
• Radar kullanımı: Uçaklarda bulunan hava radarı sayesinde oraj hücreleri tespit edilir.
• Rota değişikliği: Oraj tespit edilen bölgelerden en az 20 deniz mili mesafe ile geçiş yapılır.
• Hava Trafik Kontrolü: Oraj görülen alanlarda hava trafiği kontrollü şekilde yönlendirilir veya durdurulur.

Oraj, uçuş operasyonları için tehlike oluşturan bir meteorolojik olaydır. Türbülans, yıldırım, dolu, ani rüzgar değişimleri ve görüş kaybı risk faktörleri arasındadır. Havacılıkta alınan önlemler sayesinde uçaklar oraj bölgelerinden uzak tutulur. Oraj içinde uçuş yapılmaz.