Türbülans Nedir? Neden Oluşur?
TÜRBÜLANS NEDİR?
Türbülans, atmosferdeki hava akımlarının düzensiz hareketleri sonucu oluşan fiziksel bir hava olayıdır. Uçuş sırasında uçağın hava akımlarındaki bu düzensizliklere maruz kalmasıyla birlikte titreşim, sarsıntı veya ani irtifa değişimleri şeklinde hissedilir. Hava yolu taşımacılığında sık karşılaşılan bir durumdur ve uçuşun doğal bir parçası olarak değerlendirilir.
Türbülansın Oluşum Nedenleri
Türbülansın temel nedeni, atmosferde farklı sıcaklık, basınç ve hızda hareket eden hava kütlelerinin bir araya gelmesidir. Farklı nedenlere bağlı olarak ortaya çıkan türbülans çeşitleri şunlardır:
1.Termal Türbülans
Yeryüzünün güneş ışınlarıyla ısınması sonucu sıcak hava yükselir, soğuk hava aşağı yönelir. Bu dikey hava hareketleri, özellikle yaz aylarında ve kara üzerinde yoğun şekilde türbülansa neden olabilir.
2.Mekanik Türbülans
Rüzgarın, dağlar, vadiler veya yapılar gibi yeryüzü şekillerine çarparak yön değiştirmesiyle oluşur. Özellikle alçak irtifada ve havaalanı çevresinde sıkça karşılaşılır.
3.Jet Stream Türbülansı
Atmosferin üst katmanlarında, yüksek hızla hareket eden dar hava akımları (jet stream) içinde veya yakınında meydana gelir. Uçak, bu güçlü hava akımlarına girip çıktığında türbülans etkisi hissedilir.
4.Cephe Türbülansı
Sıcak ve soğuk hava kütlelerinin karşılaştığı cephe hatlarında oluşur. Özellikle soğuk cephe geçişlerinde ani hava hareketleri türbülansa sebep olabilir.
5.Dağ Dalga Türbülansı
Uçak, dağlık araziler üzerinde seyrederken, dağlar üzerinden geçen rüzgarların aşağı ve yukarı yönlü dalgalanmasıyla karşılaşır. Bu dalga hareketleri güçlü türbülans yaratabilir.
6.Wake Türbülansı (Uçak Arkası Türbülansı)
Önceki bir uçağın arkasında bıraktığı hava girdaplarıdır. Özellikle büyük gövdeli uçakların ardından gelen uçaklar için risk oluşturabilir.
Türbülans Ne Kadar Sürer?
Türbülansın süresi; şiddeti, neden olduğu hava olayı ve uçuş güzergahına bağlı olarak değişkenlik gösterir. Çoğu türbülans kısa süreli olup birkaç saniye ila birkaç dakika arasında sürer. Özellikle jet stream veya dağ dalgası kaynaklı türbülanslar daha uzun sürebilir, ancak ticari uçuşlarda genellikle 10-15 dakikayı aşan türbülans durumları nadir görülür.
Pilotlar, uzun süreli türbülans bölgelerine girdiklerinde güzergah değişikliği yaparak türbülansın süresini ve etkisini en aza indirir.
Türbülans Uçağı Düşürür mü?
Türbülans, ticari havacılıkta uçakların güvenliğini tehlikeye atacak bir faktör değildir. Modern yolcu uçakları, yoğun türbülans dahil olmak üzere çeşitli hava koşullarına dayanacak şekilde tasarlanmış ve test edilmiştir. Türbülans sırasında yaşanan sarsıntılar, uçağın yapısal bütünlüğüne zarar vermez.
Tarihsel verilere göre, uçak kazalarının temel nedeni türbülans değildir. Türbülans nedeniyle yaşanan olaylar genellikle yolcuların ve kabin ekibinin yaralanmasıyla sınırlıdır. Bu risk de emniyet kemeri kullanımıyla minimuma indirilebilir.
Türbülansın Uçuş Güvenliğine Etkisi
Türbülans, modern hava araçlarının yapısal dayanıklılığı göz önüne alındığında genellikle uçuş güvenliğini tehdit eden bir unsur değildir. Ancak şiddetine bağlı olarak yolcuların ve kabin ekibinin yaralanmalarına yol açabilecek ani hareketlere sebep olabilir. Bu nedenle emniyet kemeri kullanımı önem taşır.
Türbülans Anında Alınan Önlemler
- Uçuş öncesi ve sırasında meteorolojik veriler takip edilerek türbülans olasılığı hesaplanır.
- Pilotlar, türbülans bölgesine yaklaşmadan önce kabin ekibini ve yolcuları bilgilendirir.
- Uçuş güzergahı mümkünse türbülans etkisini azaltacak şekilde değiştirilir.
- Yolculara türbülans ihtimali olan bölgelerde kemer takılı şekilde oturmaları önerilir.
Türbülans, atmosferin doğal bir parçasıdır ve ticari havacılıkta beklenen bir durum olarak değerlendirilir. Her ne kadar yolcular için rahatsız edici olsa da, uçakların yapısal güvenliği ve uçuş ekibinin aldığı önlemler sayesinde uçuş güvenliğini riske atan bir unsur değildir. Profesyonel uçuş ekipleri, türbülansı yönetmek ve minimum etkiyle geçmek üzere eğitilmiştir.
